PTSS na verlies van je kind–is langer afwachten bij verlengde of getraumatiseerde rouw de oplossing?

Een kind verliezen als ouder –

Onvoorstelbaar, verbijsterend en alles stil makend -

Een burn-out is zeer misleidend bij verlengde of getraumatiseerde

rouw en wordt helaas vaak niet onderkend als een

Posttraumatische Stress Stoornis (PTSS)?



Een kind verliezen als ouder – Onvoorstelbaar, verbijsterend en alles stil- makend. Wat is er (nog) mogelijk nadat je overmand bent door verdriet, machteloosheid en later zelfs onbegrip?

Kan verlengde  of getraumatiseerde rouw ontstaan en leiden tot een Posttraumatische Stress Stoornis (PTSS) en is langer afwachten dan een goed idee?

Het overlijden van een kind is wellicht het grootst mogelijke trauma voor iedere ouder, broer(tje(s)), zus(je(s)), grootouder(s), oom(s), tante(s), vriendje(s), vriendinnetje(s), etc.

Dood is de aller diepste aanleiding van

angst, verdriet of spijt.

Vaak betekent dit allereerst het einde – hoe stel je je het leven nog voor na een dergelijk heftige ervaring?

Wanneer het verdriet en het lijden zo groot is, kan er dan nog wel iets anders zijn om in de toekomst voor te leven?

Allereerst kan dit leiden tot het gevangen komen zitten in een denkbeeldige kooi van angst – vastzittend in de dreiging van het vermeende gevaar van de overweldigende gebeurtenis en wat dit nu heeft achtergelaten.

Sommige ‘specialisten’ willen graag onderscheid maken tussen het plotse overlijden van een kind door bijvoorbeeld een ongeval en het verwachte overlijden ten gevolge van ziekte (bijvoorbeeld bij leukemie).

Vanuit mijn professioneel perspectief is het niet

relevant om onderscheid te maken in rouw

bij plots en onverwacht overlijden van een

kind, of rouw bij verwacht overlijden

van een kind bij ziekte.

Ik vind dit vooral ook omdat het doel hiervan helaas is om aan te geven dat de ene rouwsituatie moeilijker zou zijn dan de andere. Vanuit mijn perspectief is dit zeker niet zo.

Er is geen ouder die zich werkelijk aan het voorbereiden is op de dood van hun kind tijdens een ziekteproces. Men wordt dan misschien wel verteld dat het ziekteproces onomkeerbaar is, maar ouders blijven nu eenmaal altijd hoop houden.

Helaas ontstaat er wel snel onbegrip in de omgeving over de sterk persoonlijke rouwsituatie waarin men zich bevindt. Er worden snel opmerkingen geuit door de omgeving, zoals “het is best al wel lang geleden en je moet door”, of bijvoorbeeld “blijven hangen in je situatie gaat je echt niet helpen hoor”.

Misschien is het wel goed bedoeld, maar dit helpt het sterk individuele rouwproces van de rouwende ouder zeker niet. Het onbegrip doet zelfs aanvullend de pijn en onbegrip groeien!

Uiteindelijk kan het bijdragen aan het ontstaan van chronische- (verlengde) of getraumatiseerde- (onverwachte) rouw.

Dit leidt dit tot verdere sociale verarming, een teruggetrokken leven, waarbij vermijding van zowel positieve als negatieve gevoelens op de voorgrond komt te staan.

Misschien draagt de hele ‘sociale verkoeling’ van 2020 er ook wel aan bij dat ik de laatste tijd erg veel mensen spreek wiens leven sterk getroffen werd en nog steeds wordt – door het verlies van hun kind en dat zij hierdoor een Posttraumatische Stress Stoornis (PTSS) ontwikkeld hebben.

Voor veel mensen met verlengde of getraumatiseerde rouw bestaat er onduidelijkheid over wat er met aan de hand is, over de mogelijkheden tot integraal en holistisch herstel, maar ook heeft men weerstand tegen de hulpvraag zelf. Het is nogal wat om anderen te laten weten dat je je als volwassene gefaald voelt - dat je jezelf niet meer bent dat je geen partner meer kunt zijn, geen vader meer kunt zijn, en dat pijnlijk duidelijk is geworden dat je je werkzaamheden ook niet meer op normale manier kunt uitoefenen.

Herstel is gericht op effectief herstel met goede kwaliteit van leven.

Afwachten bij verlengde of getraumatiseerde

rouw is geen oplossing!

Het maakt de situatie alleen maar onnodig complexer. Dat de PTSS en trauma ervaringen nooit vergeten worden is iets heel anders dan te moeten leven met de reacties die deze veroorzaken.

Herken jij jezelf of een dierbare in het bovenstaande, neem dan direct contact op voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek om te kijken hoe ook jij weer versneld goede kwaliteit van leven kunt krijgen en PTSS en trauma door dit zware verlies echt achter je kunt laten.

Neem de regie over je leven terug en stop met overleven!

Je kunt contact opnemen via het contactformulier op de www.ptssvoorbij.nl website, of via email info@ptssvoorbij.nl, of door te bellen naar 030-200 6761.

Wil je een uitgebreidere beschrijving, waarom afwachten

bij verlengde of getraumatiseerde rouw geen oplossing is,

lees dan hieronder het volledige artikel.

_________________________________________________________________________________________________________________________________

HET VOLLEDIGE ARTIKEL

Een kind verliezen als ouder – Onvoorstelbaar, verbijsterend en alles stil- makend. Wat is er (nog) mogelijk nadat je overmand bent door verdriet, machteloosheid en later zelfs onbegrip?

Kan verlengde of getraumatiseerde rouw ontstaan en leiden tot een Posttraumatische Stress Stoornis (PTSS) en is langer afwachten dan een goed idee?

Het overlijden van een kind is wellicht het grootst mogelijke trauma voor iedere ouder, broer(tje(s)), zus(je(s)), grootouder(s), oom(s), tante(s), vriendje(s), vriendinnetje(s), etc.

Dood is de aller diepste aanleiding van

angst, verdriet of spijt.

Vaak betekent dit allereerst het einde – hoe stel je je het leven nog voor na een dergelijk heftige ervaring? Wanneer het verdriet en het lijden zo groot is, kan er dan nog wel iets anders zijn om in de toekomst voor te leven?

Allereerst kan dit leiden tot het gevangen komen zitten in een denkbeeldige kooi van angst – vastzittend in de dreiging van het vermeende gevaar van de overweldigende gebeurtenis en wat dit nu heeft achtergelaten.

Sommige ‘specialisten’ willen graag onderscheid maken tussen het plotse overlijden van een kind door bijvoorbeeld een ongeval en het verwachte overlijden ten gevolge van ziekte (bijvoorbeeld bij leukemie).

Vanuit mijn professioneel perspectief is het niet

relevant om onderscheid te maken in rouw

bij plots en onverwacht overlijden van een

kind, of rouw bij verwacht overlijden

van een kind bij ziekte.

Ik vind dit vooral ook omdat het ‘doel’ hiervan is om aan te geven dat de ene rouwsituatie ‘moeilijker’ zou zijn dan de andere. Vanuit mijn perspectief is dit zeker niet zo.

Er is geen ouder die zich werkelijk aan het voorbereiden is op de dood van hun kind tijdens een ziekteproces. Men wordt dan misschien wel verteld dat het ziekteproces onomkeerbaar is, maar ouders blijven nu eenmaal altijd hoop houden.

Helaas ontstaat er wel snel onbegrip in de omgeving over de sterk persoonlijke rouwsituatie waarin men zich bevindt. Er worden snel opmerkingen geuit door de omgeving, zoals “het is best al wel lang geleden en je moet door” – “blijven hangen in je situatie gaat je echt niet helpen hoor”.

Misschien is het wel goed bedoeld, maar dit helpt het sterk individuele rouwproces van de rouwende ouder zeker niet. Het onbegrip doet zelfs aanvullend de pijn en onbegrip groeien!

Uiteindelijk kan het bijdragen aan het ontstaan van chronische-

(verlengde) of getraumatiseerde- (onverwachte) rouw.

Dit leidt dit tot verdere sociale verarming, een teruggetrokken leven, waarbij vermijding van zowel positieve als negatieve gevoelens op de voorgrond komt te staan.

Misschien draagt de hele ‘sociale verkoeling’ van 2020 er ook wel aan bij, dat ik de laatste tijd erg veel mensen spreek wiens leven sterk getroffen werd en nog steeds wordt – door het verlies van hun kind en dat zij hierdoor een Posttraumatische Stress Stoornis (PTSS) ontwikkeld hebben.

Eerdere artikelen over sociale verkoeling “Sociale verkoeling - Een PTSS-Trauma vergrootglas met gezondheidsrisico's” en “Sociale Isolatie | C)PTSS | Geen goede combinatie”.

Wanneer een cliënt uitlegt dat de wereld ophield te bestaan toen

zijn of haar kind overleed, lijkt dit allemaal zeker niet

overdreven en buitensporig.

Het gaat in eerste instantie om het zware verlies – de zoon of dochter is er niet meer, men is, zo beschrijft men vaak, in een (zwart) gat gevallen. Het hele gezin is in de spiraal naar beneden meegegaan, de relatie met de partner staat onder hoge druk en de relatie met de verdere omgeving raakt steeds vaker verstoord.

Verlies kent een natuurlijk, maar heel persoonlijk verwerkingsproces.

Ja, er zijn dan misschien volgens ‘het boekje’ wel standaard rouw verwerkingsfases, maar dit betekent niet dat men deze fases

stapsgewijs als van “A” naar “B” doorloopt.

Het loskomen en integreren van de verlieservaring is een van de moeilijkste en zwaarste taken, maar tegelijkertijd een van de belangrijkste, omdat dit loslaten de enige manier is om weer nieuwe banden aan te kunnen gaan.

Voor alle duidelijkheid, rouwen, verwerken en de uiteindelijke integratie gaat niet om het vergeten van het kind, er niet meer aan te denken, er nooit meer over te praten en op de dag van het overlijden en bij verjaardagen net te doen alsof het toch wel een ‘normale’ dag is.

Nee, in de eerste plaats is het noodzakelijk om te accepteren dat het hier-en-nu wordt overschaduwd met dikke spreekwoordelijk zwarte wolken – wolken van niet uitgekomen verwachtingen, maar ook van spijt.

Spijt van hele ‘simpele dingen’, zoals die laatste keer dat men boos was, van die laatste ruzie, van het feit dat men juist die laatste keer even helemaal geen contact wilde.

Verdriet gaat natuurlijk om de menselijke afwezigheid van het kind, maar het gaat ook om de onmacht die men voelt - dat wat niet had moeten gebeuren, blijkbaar toch gebeurd is. Het leven, en daarmee de levensenergie gaat dan uit naar ‘hoe het was’, of ‘hoe het had kunnen zijn’.

Ook hebben ouders vaak spijt dat men het kind niet op kan zien groeien, nooit een situatie met een vriend of vriendin gaan meemaken en ook nooit te weten komen wat hij of zij van beroep zou zijn geworden?

Toen het kind er nog was, had (vooral) de moeder, maar ook de vader en de rest van de familie een directe verbondenheid met het kind – het was alsof het kind door de verbinding kon zorgen voor een staat van geluk. Nu deze vorm van verbinding weg is – is het geluk ook weg.

Ouders hebben zich verbonden met hun kind, met andere mensen en met dingen. Hierdoor voelde men zich veilig en comfortabel in de familie, in het huis, op het werk, in de relatie – nu blijkt dit plots niet meer te bestaan, althans hier lijkt het sterk op.

Ik zie in de praktijk vaak dat men vertelt dat er veel aandacht is de eerste dagen, weken en soms zelfs nog wel maanden na het overlijden van het kind. Echter, de aanleiding van het ontstaan van voortdurend lijden en uiteindelijk getraumatiseerde rouw blijkt niet te zitten in die eerste periode, maar juist in de (eerste) jaren na het overlijden van het kind.

Chronische (verlengde) of getraumatiseerde (onverwachte) rouw blijkt later niet op zichzelf te staan – het heeft vaak relatie met verdriet uit eerdere tijden. Dit kan bijvoorbeeld te maken hebben met het vroegtijdig overlijden van een vader of moeder, maar ook van grootouders, of zelfs van een vriendje of vriendinnetje wat overleed op weg naar school, net die ene keer dat men er niet bij was omdat men geen zin had om samen op weg te gaan.

De niet te dragen en niet te weerstane pijn van het verlies worden zoveel meer bepalend in de jaren daarna. In eerste instantie is men heel begripvol op het werk en lijkt het ook allemaal wel redelijk te gaan.

Wanneer men dan jaren later met burn-out verschijnselen geconfronteerd wordt die de oorzaak worden van verzuim en zelfs arbeidsongeschiktheid – wordt een link met het trauma door het overlijden van het kind en daarmee met het mogelijk ontstaan

van een Post-traumatische Stress Stoornis (PTSS) zelden gelegd.

Zo lang het verleden het hier-en-nu dicteert is, bestaat er niet zoiets als een trauma met tijdbesef – het voelt namelijk allemaal net zo ‘rauw’ en in het hier-en-nu dan toen het gebeurde. Een dag heeft vierentwintig uur en dat is goed te merken ook – jaren erna kan een dag hierdoor nog ondraaglijk lang duren.

Wil je meer lezen over PTSS, lees dan verder hierover in het artikel “PTSS - Een vijandige overname van je bewuste geest.”

De herbeleving van bepaalde momenten, maar ook de inmiddels daarbij gekomen reacties van onbegrip van derden veroorzaken een

continue stapeling van verwarrende en steeds complexer

wordende emoties. Verwarrend voor de persoon, maar

zeer zeker ook voor de omgeving.

Het is uiteindelijk niet het voortduren van het trauma van het overlijden, maar het voortduren van de stressreacties die hierdoor zijn ontstaan en die leiden tot een continue staat van overleven. Zie voor meer informatie over de verschillende types van voortdurende stressreacties in een eerder artikel “Doorlopende trauma’s bestaan niet – Triggers die flashbacks en voortdurende stressreacties veroorzaken wel!”

Hierbij hoort ook de verdere traumatisering die ontstond door de hulpverlening - die op een gegeven moment begon te eisen dat het tijd geworden was om terug te keren naar de realiteit van alle dag. Wat dit laatste ook mag betekenen in de ogen van iemand anders?

Verwerken in de woorden van de hulpverlening leidt al snel tot verstandelijke benaderingen, zoals het allemaal ‘een plekje geven’, of ‘er mee om leren te gaan’ – dit leidt helaas nog verder weg van het gevoel.

Niet alleen wordt dit ervaren als zeer pijnlijk en vol onbegrip – het is merkbaar voor de ouder ook nog eens psychobiologisch onmogelijk. Je kunt namelijk niet-verstandelijke zaken niet op een verstandelijke manier oplossen. Dit wordt in een later stadium pijnlijk duidelijk wanneer er eigenlijk helemaal ‘niets’ meer gevoeld kan worden.

Wanneer men bijvoorbeeld vertelt dat men best graag eens met ‘lotgenoten’ zou willen praten, wordt dit vaak afgedaan als het ‘koesteren van verdriet’ en iets wat niet past en zou kunnen helpen bij de individuele rouwverwerking.

Wanneer het overlijden betekent dat ouders op dat moment geen kinderen meer hebben, gaat het verlies als een mes door het hart wanneer anderen zeggen dat men best nog wel weer zwanger kan worden en een 'ander kindje kan krijgen’.

Het overlijden van een kind is niet alleen zeer traumatisch voor de ouder(s), maar ook zeker voor de andere kinderen. De omgeving reageert vaak richting de kinderen met een boodschap van ‘flink zijn hoor’, alsof het verdriet bij hen niet bestaat. De situatie hen niet geraakt heeft en verwerking en integratie hier dus niet nodig is, om op een gezonde manier verder te kunnen leven.

De andere kinderen verliezen door de ontstane en verstoorde gevoelssituatie niet alleen hun broertje of zusje, maar ook nog eens hun ouders, die nu rouwende ouders zijn geworden.

Grootouders verliezen hun kleinkind en tegelijkertijd hun eigen kind – de rol van kind kan door de rouwende ouder vis-a-vis hun eigen ouders niet meer vervuld worden.

Er is te veel tussen de rouwende ouder en het onderhouden van de relatie met zijn of haar eigen ouders. Ook grootouders kunnen ernstig getraumatiseerd worden en ook zij verdienen goede professionele ondersteuning.

Is er in de breedste zin begrip, respect en oprechte

aandacht voor degene die in rouw is –

ja, ik denk in het begin zeker wel.

Rouw wordt nog wel als ‘individueel’ gezien door anderen, maar het respect is snel 'op', wanneer het voor hen praktisch genomen in kloktijd al best lang geleden is.

Het grote verschil is, omstanders hebben geen idee welke traumatische en stressvolle uitwerking het verlies voor de persoon betekend – dat het trauma overgegaan kan zijn in onverwachte- of getraumatiseerde-rouw.

Ook vindt de maatschappij dat het verlies voor de moeder

verdrietiger zou kunnen zijn dan voor de vader.

Wat mij betreft een fabel.

Voor de vader die een kind verliest is de rouw op zijn minst zo moeilijk als voor de vrouw – het voelt net zo rauw en zit net zo diep. Zelfs zo dat de genormaliseerde mannelijkheid naar de buitenwereld geen stand meer kan houden.

Mannen schamen zich vaak diep hiervoor en onbegrip van de omgeving kan ook hier bijdragen aan verdere traumatisering. Men vindt dat men faalt in het bijstaan van de partner en de andere kinderen – het gaat gewoon niet (meer).

Misverstanden, verwijten over en weer zetten relaties onder hoogspanning. Huilen en verdrietig zijn wordt in het begin nog wel redelijk normaal gevonden, maar al snel wordt dit voor de man gezien als ‘not done’.

Rouw van de vader is niet als rouw van de moeder en dat moet het ook nooit worden – rouw is en blijft individueel. Oprechte belangstelling met respect is het enige ‘antwoord’ wat iemand zou mogen verwachten. Vraagt men de vader nog best wel vaak hoe het met de partner gaat, men vraagt helaas zelden hoe het met de vader zelf gaat.

Wist jij trouwens dat de eerdergenoemde burn-out vaak een misdiagnose is van een in een later stadium herkende

en erkende Posttraumatische Stress Stoornis (PTSS)?

Een misdiagnose van PTSS die ook in het geval van getraumatiseerde rouw, veel meer is dan een inschattingsfoutje. Het zorgt namelijk voor een onnodig, onaangenaam en zeer ingewikkeld, langdurig hersteltraject, vanzelfsprekend een zonder resultaat.

Men verliest hierdoor onnodig tijd, wat uiteindelijk bij kan dragen aan het ontstaan van (volledige) arbeidsongeschiktheid. Om vanuit een uiteindelijk erkende diagnose van PTSS te gaan herstellen, is onnodig ingewikkeld en leidt tot onnodig veel leed.
 
  Ja, iemand met verlengde- of gecompliceerde-rouw kan burn-out

verschijnselen krijgen; is inderdaad ook (erg) moe, uitgeput,

krijgt slaapklachten, concentratiestoornissen, woede-uitbarstingen, geduldverlies, prestatieproblemen, onverklaarbare huilbuien,

sombere stemming of schuldgevoelens

–

maar kan wel degelijk een PTSS-diagnose hebben.
 

Het is dus zaak dat iemand zo snel als mogelijk, zonder wachtlijst wel te verstaan, direct professioneel en gespecialiseerde hulp krijgt – Tijd en PTSS gaan niet goed samen.

Hoe langer iemand met onbehandelde PTSS-verschijnselen ten gevolge van verlengde of getraumatiseerde rouw rondloopt, hoe groter en vaak complexer de situatie wordt. De langdurige stress wordt na verloop van tijd giftig (toxisch) voor het lichaam met ernstige en onnodige lichamelijke gevolgen van dien.

PTSS en trauma-verschijnselen ontstaan niet alleen voor degene met chronische of getraumatiseerde rouw, maar ook zeker voor de partner en de kinderen.

PTSS heeft men namelijk nooit alleen – professionele en gespecialiseerde PTSS en trauma-herstelondersteuning dient ook voor de partner en de kinderen beschikbaar gemaakt te worden!

Een afwachtende houding in een periode van verlengde,

of getraumatiseerde rouw is niet gepast.

Juiste signalering van het mogelijk ontstaan van PTSS na het verlies van een kind dient dan ook de hoogste prioriteit te krijgen.

Voorbeelden van deze signalen zijn;

• Heeft men gebrek aan energie en zelfs op burn-out lijkende verschijnselen?

• Vermijdt men de realiteit van het verlies?

• Vermijdt men mogelijke aanleidingen/triggers van paniek en angstaanvallen?

• Vermijdt men voelen door het verstandelijk zoeken naar een oplossing, wat leidt tot een algemene en onhoudbare stresssituatie en weerstand tegen (bijna) alles wat er in de omgeving gebeurt?

• Vermijdt men het echte gesprek - kan en mag er niet (meer) over het verlies gepraat worden?

• Vermijdt men bepaalde locaties omdat deze te pijnlijk zijn geworden?

• Vermijdt men vrije ontwikkeling van partner en andere kinderen omdat er een algemene angst voor de dood is ontstaan?

• Vermijdt men zowel positieve en negatieve emoties – er mag er niet meer gelachen, maar ook niet meer gehuild worden?

• Vermijdt men lichamelijke inspanning omdat de voortdurende en voor het lichaam steeds giftiger wordende stress dit haast onmogelijk maakt?

Alleen het tijdig en correct onderkennen van het ontstaan van PTSS na het verlies van een kind kan leiden tot gespecialiseerde, integrale en holistische ondersteuning.

Ondersteuning die gericht is op wat er gebeurd is door het overlijden van het kind en niet wat er ‘mis’ is met de ouder. Gespecialiseerde hulp is gericht op het effectief oplossen van de aanleiding van de PTSS en trauma-verschijnselen.

De enorme spanning die er bijvoorbeeld gekomen is tussen de realiteit

van het verlies van het kind en de wens voor een andere werkelijkheid.

Een andere werkelijkheid waarin het kind nog steeds onderdeel van

het gezin vormt is dan ook vaak een belangrijke aanleiding

en trigger van PTSS-verschijnselen in het hier-en-nu.

Een integraal en holistisch hersteltraject is voor alle duidelijkheid niet verstandelijk en ook niet gericht op het vergeten van het verlies en of van het kind.

Het is gericht op het trauma wat ontstaan is door het overlijden en wat we kunnen beschouwen als een vastzittende, ook wel een ‘bevroren reactie’ op de eerdere stressfactoren door het overlijden. De op dat moment ‘overweldigende’ stressoren – waren te groot voor om op dat moment aan te kunnen – en dit heeft geleid tot het ontstaan van trauma.

Tijdens een integraal en holistisch hersteltraject is herstel bewust gericht op;

• Het herstellen van de verbinding met het bewustzijn - wie men werkelijk is, de essentie en dat deel wat altijd onbeschadigd blijft.

• Het effectief oplossen van de vastzittende reacties (herinneringen aan het verlies), wat op dit moment de verbinding met de essentie onderbroken heeft. De hierdoor ontstane energielekken worden hiermee ook effectief opgelost.

• Oplossen van vastzittende herinneringen van het overleden kind, het kind wat een venster heeft gegeven naar de liefde die gegeven kon worden, maar naar de liefde die van het overleden kind ontvangen werd.

• Herstellen van de stroom van levensenergie, zodat men weer vrij kan leven en de regie over het leven weer terug kan nemen.

• Terugkomen in het hier-en-nu, weer nieuwe ervaringen op kunnen doen, nieuwe activiteiten kunnen ondernemen en nogmaals zichzelf terugvinden, zonder belemmeringen van de PTSS en trauma-verschijnselen.

Alleen op deze manier kan men zichzelf effectief ‘terugvinden’ en ontstaat er acceptatie in het hier-en-nu,

als onderdeel van een integraal en holistisch herstel.