Feiten en fabels - het ‘grootste trauma’ bij PTSS ontkracht

Dit artikel verkent de complexe interactie tussen trauma's, herinneringen en emoties bij Posttraumatische

Stressverschijnselen (PTSV) als gevolg

van PTSS en trauma.

Hierdoor worden feiten en fabels van (zoeken naar)

het 'grootste trauma' bij PTSS ontkracht.

Het belang van een holistisch herstelproces dat de

natuurlijke psychofysiologische reacties van het lichaam

respecteert wordt benadrukt, in plaats van

louter verstandelijke analyse.



SAMENVATTING

Dit artikel biedt een diepgaande verkenning van de verschillende soorten trauma's, herinneringen en emoties die een rol spelen bij PTSV als gevolg van PTSS en trauma. Dit is niet bedoeld om hierin verstandelijk te gaan ‘verdwalen’ maar vooral om de menselijke psychofysiologie te respecteren die een voor zichzelf sprekende rol speelt in een holistisch PTSS-herstelproces.

Het menselijk geheugen is een bijzonder systeem, bestaande uit verschillende componenten zoals het korte termijn- en langetermijngeheugen. Binnen het langetermijngeheugen onderscheiden we het declaratieve (bewuste) en non-declaratieve (onbewuste) geheugen. Alles is energie (kwantumfysica) en representaties van herinneringen dus ook. 

Het declaratieve geheugen omvat onder andere het episodische geheugen voor persoonlijke ervaringen en het semantische geheugen voor feitenkennis. Het non-declaratieve geheugen bevat onder meer het procedurele geheugen voor vaardigheden en gewoonten.

Bij traumatische ervaringen spelen emoties en dus de representerende energie hiervan een cruciale rol in de vorming en opslag van herinneringen.

De amygdala, een belangrijk hersengebied voor emotionele verwerking, versterkt de energetische encodering van emotionele gebeurtenissen. De negatieve inprenting cyclus die wij als mensen hebben waarbij negatieve ervaringen als klittenband aan ons (blijven) kleven, verklaart waarom traumatische herinneringen vaak zo levendig en indringend blijven, zelfs na lange tijd.

Het artikel benadrukt dat er geen duidelijk onderscheid is tussen 'grote' en 'kleine' trauma's. Wat voor de ene persoon een (relatief) ‘klein trauma’ lijkt, kan voor een ander een zeer grote en langdurige impact hebben. Dit inzicht is essentieel voor een holistische benadering van PTSV en trauma.

Voor professionals die werken met PTSV-cliënten is het cruciaal om te begrijpen hoe trauma het geheugen en de emotionele verwerking beïnvloedt. Deze kennis stelt ons in staat om effectievere cliënt benaderingen te blijven ontwikkelen en toe te passen, waarbij we altijd rekening houden met de unieke ervaringen en behoeften van elke cliënt.

Door een dieper begrip van de neurobiologische processen achter traumatische herinneringen kunnen we cliënten beter begeleiden bij hun herstelproces.

Het doel is namelijk niet alleen symptoomverlichting, maar ook het ondersteunen van hen bij het herwinnen van controle over hun leven en het weer opbouwen van een bij hen passende mentale en fysieke veerkracht voor de toekomst.

Weer zichzelf kunnen zijn en van overleven naar leven gaan!

Lees hieronder het volledige artikel.

INLEIDING

Ik wil in dit artikel graag dieper ingaan op de verschillende soorten trauma’s, herinneringen (geheugen) en emoties die een rol spelen bij het oplossen van Posttraumatische Stressverschijnselen (PTSV) als gevolg van PTSS en trauma. De inhoud van dit artikel biedt je de mogelijkheid om feiten en fabels van elkaar te kunnen onderscheiden specifiek met betrekking tot het zogenaamde ‘grootste trauma’, waar zo vaak over wordt gesproken.

Een Posttraumatische Stressstoornis (PTSS) is een wat men noemt erkende psychische aandoening met specifieke diagnostische (DSM-V) criteria. Daarentegen verwijst de door mij geprefereerde afkorting PTSV naar de verschijnselen en (stress)reacties die kunnen optreden na een traumatische ervaring, zonder dat er noodzakelijkerwijs sprake is van een volledige en erkende PTSS-diagnose.

Vanuit de praktijk verwijs ik dan ook liever naar PTSV en niet naar PTSS. Dit is niet omdat ik de verschijnselen van PTSS ontken. Ik verwijs specifiek naar PTSV omdat het bij integraal en holistisch herstellen juist gaat om de door PTSS en trauma ontstane Posttraumatische Stressverschijnselen (PTSV).

Een bijkomend aspect is dat ik vanuit de praktijk mensen met PTSS zie als tijdelijk verwond en niet gestoord - onafhankelijk van de duur van de aanwezigheid van de PTSV. 

De laatste “S” in de afkorting PTSS die staat voor stoornis wordt door velen op een hele nare manier geïnterpreteerd. Nogmaals, het zijn de belastende negatieve dagelijkse automatische, reflexmatige en vooral oncontroleerbare verschijnselen die het allemaal zo belastend en ondragelijk maken. Herstel is dan ook gericht om de persoon in zijn totaliteit te ondersteunen en om zo snel als mogelijk verlichting te krijgen van deze dagelijkse nare PTSV.

Velen zijn in eerste instantie blij met het aan hen afgegeven PTSS diagnose etiket. Men komt er helaas relatief snel achter dat dit niet noodzakelijkerwijs leidt naar het oplossen van de PTSV en daarmee van de PTSS en trauma(‘s). Verder zijn er nogal wat mensen die verteld zijn dat ze wel verschijnselen van PTSS hebben, maar toch niet het etiket PTSS ‘verdienen’. Daarbij komt dat ze vervolgens dus ook niet passen in de context van traumaherstel en niet geholpen kunnen worden. 

Mensen met een ‘niet-volledige PTSS-diagnose’ worden vanzelfsprekend nog meer verward en radeloos omdat men wel dagelijks verergerende negatief belastende Posttraumatische Stressverschijnselen heeft, maar zoals men verteld is toch ook weer niet.

KLEINE(RE) EN GROTE(RE) TRAUMA’S

Er wordt vaak gesproken over verschillende soorten trauma’s en in diverse hulpverleningsvormen wordt er zelfs gezocht naar wat men noemt het ‘grootste trauma’.

Trauma is energie. De energie die in of om iemand heen ontstaat, doordat iemand in een situatie belandde waar de aanwezige positieve hulpbronnen minder waren dan de giftige aspecten van de situatie.

Deze situatie kenmerkt zich in de basis door een overweldiging/overspoeling van het zenuwstelsel (polyvagale theorie van dr. Stephen Porges - vechten-vluchten-bevriezen-fawn (pleasen)). Hierdoor kan iemand de situatie op dat moment niet voldoende verwerken. Er ontstaat dan trauma. Het gaat er dus om wat er ‘met je’ is gebeurd en niet per se ‘wat’ er is gebeurd.

- KLEINE(RE) TRAUMA’S

Wanneer men verwijst naar ‘kleinere trauma’s’, heeft men het vaak over ervaringen die weliswaar overweldigend waren, maar die niet als traumatisch worden beschouwd. Echter, deze onvolledig of niet-verwerkte trauma’s hebben, ondanks deze classificatie, wel degelijk een langdurig negatief effect. Ze verstoren en kleuren latere gewaarwordingen, wat leidt tot verwarring van de waarnemingen in het hier-en-nu, vaak zonder bewuste indringende herinneringen.

Deze ‘kleinere trauma’s’ kunnen ernstige problemen veroorzaken, zoals concentratieproblemen, problemen met zelfvertrouwen en emotieregulatie. 

In de basis zorgen deze uiteindelijk voor het ‘altijd aan staan’ gevoel, het terugkerende gevoel van onveiligheid, de haast die ontstaat in alles en niet in het minst door het altijd bezig zijn met ‘het volgende’ – dat wat erna komt waar iemand op dat moment mee bezig is. Het vele praten, nadenken (inclusief piekeren) en vooral ook het voortdurend bezig zijn met activiteiten en een gerichtheid op de buitenwereld, komen dus hier vandaan.

Dat dit vaker voorkomt bij kinderen die ‘ingrijpende jeugdervaringen’ hebben meegemaakt zoals emotioneel verwaarloosd en mishandeld zijn en/of blootgesteld zijn geweest aan een of meerdere narcistische ouders, is niet zo verwonderlijk. De stelselmatige kleinering, het liegen, bedriegen, het door het kind waargenomen onrecht, maar ook vooral het niet gezien en niet gehoord worden, vormen de basis van een continue stroom van deze zogenaamde ‘kleine’ trauma’s. 

Voor de term ‘ingrijpende jeugdervaringen’ gebruiken we vaak de Engelse term: Adverse Childhood Experiences (ACE’s). ACE’s komen overal voor: in iedere straat, buurt, school en werkomgeving. 

Uiteindelijk worden deze kleine trauma’s, vaak op latere leeftijd, onderdeel van een negatieve spiraal, en dit ontstaat juist op het moment wanneer er zich in het leven een ‘groot trauma’ voordoet. Er wordt op dit moment van uitgegaan dat bijna de helft van alle volwassenen te maken gehad met één of meer ACE’s.

Alsof de verhullende term ‘kleine trauma’s’ nog niet genoeg is, worden deze 'ingrijpende jeugdervaringen' vaak snel samengevat als ‘complex trauma’. Dat het niemand verrast dat deze benaming specifiek allerlei negatieve reacties oproept bij mensen met PTSV als gevolg van PTSS, mag wel duidelijk zijn. Wanneer een hulpverlener je door je gestapelde jeugdervaringen complex of zelfs te complex vindt – wie of wat ben je dan nog als mens? Kun je nog (wel) herstellen?

- GROTE(RE) TRAUMA’S

Wanneer men over ‘grote(re) trauma’s’ spreekt, heeft men het vaak over zeer ingrijpende gebeurtenissen die normaal gesproken voor iedereen als traumatisch worden gezien. Voorbeelden hiervan zijn (deze lijst is niet compleet – klik hier voor een uitgebreidere lijst van oorzaken):

-      Beroving, verkrachting en stedelijk geweld.

-      Ernstige ongelukken.

-      Grote operaties of levensbedreigende diagnoses en ziekten.

-      Medische missers, inclusief misdiagnose en verkeerd uitgevoerde operaties.

-      Chronische of herhaalde ervaringen zoals kindermishandeling, emotionele verwaarlozing, narcisme en pesten (thuis, school, werk, familie, vriendenkring).

-      Oorlog, strijd, concentratiekampen, ernstige sociale uitsluiting (zoals tijdens en na de ernstig sociaal verstorende ‘C-periode 2019-2022’).

-      …

PTSV EN PTSS

Niet alle trauma’s veroorzaken PTSV en later PTSS – in ongeveer 20% van de gevallen is dit wel zo. PTSS kan vrijwel meteen ontstaan, bijvoorbeeld bij een vrouw die ongewenst lichamelijk grensoverschrijdend gedrag heeft ervaren. Bij 75% van deze vrouwen ontstaat zelfs al na een week PTSS.

Maar iemand die ernstig gepest is en/of sociaal is buitengesloten, kan pas op latere leeftijd volledig vastlopen door PTSV, bijvoorbeeld na het verlies van meerdere geliefde familieleden kort achter elkaar. Officieel kan iemand na vier weken van Acute Stress Symptomen (ASS) pas de diagnose PTSS krijgen.

Je zou je dus na het lezen van het bovenstaande af kunnen vragen of het na het ontstaan van PTSV wel mogelijk en wellicht nog belangrijker, of het zinvol is om een onderscheid te willen maken tussen zogenaamde grote en kleine(re) trauma’s?

Vanuit de praktijk zie ik namelijk nogal eens dat veel mensen namelijk niet kunnen begrijpen dat een voor hen als verstandelijk gezien ‘klein(er) trauma’ ervoor heeft gezorgd dat men totaal is vastgelopen.

De meeste mensen zich heel bewust van de druppel die de spreekwoordelijke emmer deed overlopen. Dat dit trauma verstandelijk klein(er) lijkt dan de daarvoor ontstane grote(re) trauma’s maakt het ook zo onbegrijpelijk, onlogisch en aanvullend verwarrend.

Een verwarring die geleidelijk aan is ontstaan door de tot dan toe opgedane trauma’s. Trauma’s die een mentale en fysieke verzwakking hebben veroorzaakt, waardoor een klein(er) trauma iemands coping capaciteiten totaal kan doen instorten.

Het is belangrijk om de tijd te nemen en zonder oordeel naar het hele levensverhaal van iemand met PTSV te luisteren en alle ervaringen als onderdeel te beschouwen van integraal en holistisch herstel. Het zoeken naar een zogenaamd ‘grootste trauma’ is niet praktisch of nuttig.

Later kun je hieronder meer lezen waarom het ook nog eens praktisch onmogelijk is om bij iemand die herstellende is van PTSS hiernaar te gaan zoeken.

De drie meest bepalende aspecten hierbij zijn:

1. De ‘archeologie expeditie’ waarbij ongepast en onder dwang gezocht wordt, veroorzaakt onnodige, aanvullende en ongewenste onveiligheid. De toegenomen onveiligheid zorgt juist voor ‘afsluiting’ waardoor het oplossen van dieperliggende trauma’s te onveilig en daardoor onmogelijk wordt.
2. De onmogelijkheid om bepaalde trauma's later onder woorden te kunnen brengen: Trauma’s die zijn ontstaan voordat iemand taal had en kon spreken.
3. Over vroegkinderlijke trauma’s ‘zonder taal’ kan men dus later ook niet praten – men krijgt wel gevoelens maar kan niet onder woorden brengen wat de aanleiding is.
4. Alle trauma’s die zijn ontstaan onder een gevoel van (doods)bedreiging (wat iemand anders een situatie ook dermate bedreigend vindt is irrelevant). Tijdens deze situaties worden wel alle zintuiglijke waarnemingen opgeslagen maar zonder dat er ook een juiste geheugen classificatie en identificatie plaatsvindt.
5. De verwarring in waarneming die er na een ‘te heftige’ en traumatische ervaring is ontstaan, vormt nu de basis voor de waarneming(en) vanaf dat moment – totdat de verwarring is opgelost. Er onststaat doordat er dagelijks nieuwe verbindingen worden gemaakt steeds minder logica in dingen, omdat deze ook niet verstandelijk te begrijpen zijn. Verstandelijke logica willen gebruiken heeft geen zin – zowel in de opslag van de waarneming(en) alsook in het later oplossen van de PTSV zit geen logica. Tijdens holistisch herstellen is dit voor velen zeer verrassend en in het begin ook best wel confronterend …

Alhoewel de druppel die de spreekwoordelijke emmer doet overlopen belangrijk en heel bepalend is, blijft het slechts een deel van de totaliteit van iemands trauma's. Wel wordt men zich hierdoor vaak bewust dat vanaf dat moment men niet meer goed kon functioneren – dit is echter niet de dieperliggende aanleiding van de ontstane (crisis) situatie.

De dieperliggende aanleiding ligt ‘diep bedolven’ onder al het andere wat er is gebeurd. Je kunt meer uitgebreid hierover lezen in dit artikel “Posttraumatische stressverschijnselen oplossen na PTSS en trauma gaat niet alleen om de allerlaatste druppel!”

DRIE HOOFDGROEPEN IN TRAUMA’S



Wanneer we trauma’s willen onderscheiden, kunnen we deze in drie hoofdgroepen onderverdelen:

1.  IMPLICIETE HERINNERING ZONDER BEWUSTZIJN

Trauma kan een impliciete herinnering zijn die onbewust wordt opgeslagen.

Dit type herinnering ontstaat wanneer de vijf zintuigen van een persoon tijdens een ernstige traumatische gebeurtenis blijven registreren wat er allemaal wordt waargenomen, maar dit gebeurt zonder een goede identificatie en classificatie van de betreffende herinnering. Dit betekent dat er geen bewuste herinnering ontstaat; men weet later niet dat deze herinnering is ontstaan en is opgeslagen – dat deze dus bestaat.

Bijvoorbeeld, iemand heeft een ernstig auto-ongeluk meegemaakt. Hoewel de persoon zich niet bewust herinnert wat er precies is gebeurd, kan hij/zij wel onbewust reageren op geluiden van piepende banden of het zien van een bepaald type en/of kleur auto. Deze reacties zijn impliciete herinneringen die zonder bewuste herkenning worden geactiveerd.

Deze impliciete herinneringen worden vaak opgeslagen in de amygdala, een deel van het limbisch systeem in het brein dat betrokken is bij emotionele reacties en overleving.

2.   IMPLICIETE HERINNERING ZONDER TAAL

Het tweede type trauma is een impliciete herinnering die werd gecreëerd toen de persoon nog geen taal had.

De persoon is niet in staat om woorden te geven aan wat er is gebeurd, ook al kan er wel een herinnering naar boven komen. Dit maakt het moeilijk om over de ervaring te praten, omdat er geen woorden waren toen het gebeurde.

Bijvoorbeeld, een kind dat op zeer jonge leeftijd mishandeld is, kan later in het leven angstig of boos reageren zonder te begrijpen waarom. Ze hebben geen woorden om de ervaring te beschrijven, maar de emotionele en fysieke reacties blijven bestaan.

Ik zie regelmatig dat de rebellie tijdens de tienerleeftijd zo groot kan worden dat er een totale onhandelbaarheid ontstaat voor ouders/leerkrachten. Er ontstaat een schijnbare onverenigbaarheid met het functioneren in de wereld/de matrix.

Deze herinneringen worden ook opgeslagen in de amygdala en andere delen van het limbisch systeem in het brein, maar dan specifiek zonder de betrokkenheid van de hippocampus. De hippocampus die verantwoordelijk is voor het vormen van expliciete herinneringen.

3.  EXPLICIETE HERINNERING

Het laatste type traumatische herinnering is degene waar we het meestal over hebben – de traumatische gebeurtenis waar iemand over kan praten en die helaas vaak in allerlei vormen van benaderingen met praten in counseling en psychotherapie (in een-op-een sessies of in groepssessies) worden besproken.

Dit zijn bewuste herinneringen aan traumatische gebeurtenissen.

Dat dit praten over expliciete herinneringen onaangename bijwerkingen heeft, is goed te begrijpen wanneer je beseft dat er energie in woorden zit. Iedere keer dat men bewust na gaat denken over een expliciete herinnering en dus woorden gaat zoeken om de herinnering te beschrijven, moet iemand eerst een opgeslagen representatie van de herinnering activeren.

Dit steeds activeren van expliciete herinneringen geeft een steeds sterkere hersenverbinding (neurale koppelingen) die, tegenstrijdig genoeg, niet leidt tot het oplossen van, maar juist tot het versterken van de hierdoor ontstane PTSV. Er ontstaan steeds sterkere en patroonmatige (oncontroleerbare) reacties. Je kunt hierover meer lezen in het artikel “De kracht van woorden bij PTSV als gevolg van PTSS en trauma”.

Bijvoorbeeld, iemand die een gewelddadige overval heeft meegemaakt, kan zich de details van de gebeurtenis herinneren en hierover praten. Ze kunnen de angst en paniek die ze voelden beschrijven en de specifieke momenten van de overval herbeleven.

Nogmaals, dit is iets anders dan het door praten oplossen – vanuit een energetisch en holistisch perspectief is hier een interventie nodig die gericht is op het oplossen van de vastzittende (bevroren) energie in de waargenomen en dus opgeslagen representatie van de gebeurtenis.

Ik geef in de praktijk hierbij de grote voorkeur aan het werken met Energiepsychologie en dan specifiek met het Logosynthese® model – een model voor heling en ontwikkeling. Dit is een relatief nieuw model om mensen te helpen bij mentale en emotionele heling en hen te ondersteunen bij het bewandelen van hun persoonlijke en spirituele ontwikkelingspad. Je kunt hier uitgebreid lezen over het Logosynthese model.

Expliciete herinneringen worden opgeslagen in de hippocampus en de prefrontale cortex in het brein, die ieder betrokken zijn bij het vormen en ophalen (bewust worden) van expliciete herinneringen.

BEWUST (EXPLICIET) EN ONBEWUST (IMPLICIET) GEHEUGEN

EXPLICIET GEHEUGEN

Het expliciete geheugen, ook wel declaratief geheugen genoemd, omvat herinneringen die bewust kunnen worden opgeroepen. Het is onderverdeeld in twee categorieën – semantisch en episodisch geheugen.

o  SEMANTISCH GEHEUGEN

Het semantisch geheugen is het vermogen om feiten, betekenissen en concepten terug te roepen, onafhankelijk van de situatie waarin ze zijn geleerd.

Een voorbeeld hiervan is weten dat Parijs de hoofdstad van Frankrijk is, dat een hond een dier is en bijvoorbeeld wat een fiets is.

Trauma kan het moeilijk maken om nieuwe feiten te leren of bestaande kennis op te roepen, vooral als de verwarring in waarneming door de traumatische ervaring helder denken en concentratie negatief beïnvloedt. Trauma kan voorkomen dat informatie (zoals woorden, beelden, geluiden, enz.) uit verschillende delen van de hersenen wordt gecombineerd tot een semantisch geheugen.

Het semantisch geheugen is voornamelijk gelokaliseerd in de temporale kwabben van de hersenen, vooral in de mediale temporale cortex, waar het informatie verzamelt uit diverse delen van de hersenen om semantisch geheugen te vormen.

o  EPISODISCH GEHEUGEN

Het episodisch geheugen slaat herinneringen op over persoonlijke gebeurtenissen, inclusief de context waarin deze gebeurden met tijd en plaats.

Een voorbeeld hiervan is dat je je kunt herinneren waar je was en wat je deed op je 18e verjaardag, of waar je was toen je met hoge snelheid van je fiets viel en iedereen je begon uit te lachen.

Traumatische gebeurtenissen kunnen episodische herinneringen vervormen, fragmenteren of zelfs uitschakelen, waardoor het moeilijk wordt om een samenhangend verhaal van de gebeurtenis te vormen. Het is een representatie van een gebeurtenis, maar niet altijd een perfecte weergave zoals het gebeurd is.

Het episodisch geheugen is sterk afhankelijk van de hippocampus en de prefrontale cortex in ons brein, die helpen bij het maken (coderen) en weer ophalen van episodisch geheugen.

IMPLICIET GEHEUGEN

Het impliciete geheugen, ook wel non-declaratieve geheugen genoemd, omvat herinneringen die onbewust zijn en niet gemakkelijk kunnen worden opgeroepen. Het is onderverdeeld in emotioneel geheugen en procedureel geheugen.

o  EMOTIONEEL GEHEUGEN

Het emotioneel geheugen slaat herinneringen op die verband houden met emoties en overlevingsreacties ten tijde van een gebeurtenis.

Een voorbeeld hiervan is het gevoel van angst dat je ervaart wanneer je een plek bezoekt waar je ooit iets engs hebt meegemaakt, of wanneer je je fiets weer ziet nadat je er met hoge snelheid van bent gevallen.

Trauma kan leiden tot intense emotionele reacties op trauma’s, triggers en gewenste resultaten, zelfs als de persoon zich de gebeurtenis niet bewust herinnert. Het kan dus volledig zonder context ontstaan.

Het emotioneel geheugen is sterk verbonden met de amygdala in het brein, die een belangrijke rol speelt in emotionele verwerking en angstreacties. De beide amygdalae vormen onderdeel van een negatieve inprenting cyclus die ons in staat stelt om automatisch, zonder verder actief waardeoordeel, te reageren op waargenomen gevaar.

o  PROCEDUREEL GEHEUGEN

Het procedureel geheugen slaat vaardigheden en gewoonten op die we automatisch uitvoeren zonder bewuste inspanning.

Een voorbeeld hiervan is dat we weten hoe we moeten fietsen zonder erbij na te denken, een muziekinstrument kunnen bespelen, of hoe we zonder er bewust bij na te denken een auto kunnen besturen.

Trauma kan patronen van het procedureel geheugen veranderen. Iemand kan bijvoorbeeld gespannen raken en onbewust zijn lichaamshouding veranderen, wat kan leiden tot pijn of zelfs gevoelloosheid.

Hoewel procedurele herinneringen meestal intact blijven na trauma, kunnen ze wel worden beïnvloed als de traumatische ervaring verband houdt met de vaardigheid. Bijvoorbeeld, een pianist die een ongeluk heeft gehad, kan moeite hebben om weer te spelen, omdat helder kunnen nadenken en concentreren ook hier basiselementen zijn.

In de praktijk zie ik ook dat mensen bij aanvang van een hersteltraject vaak niet zelf (meer) auto kunnen rijden. Gelukkig verandert dit relatief snel en het is onbeschrijfelijk wat een steun in de rug het hen geeft wanneer men weer “zelf” met de auto heeft gereden. Men krijgt ook hier weer het gevoel meer de regie terug te krijgen en niet meer volledig afhankelijk van anderen te zijn.

Het striatum in de hersenen is verbonden met het procedurele geheugen. Het striatum stelt ons in staat om nieuw procedureel geheugen en daarmee nieuwe gewoonten te ontwikkelen. Verder hebben de basale ganglia en het cerebellum in het brein, die betrokken zijn bij motorische controle en coördinatie, ook te maken met het procedurele geheugen.

NEGATIEVE EMOTIES BIJ POSTTRAUMATISCHE STRESSVERSCHIJNSELEN (PTSV)

PTSV als gevolg van PTSS na trauma kan een breed scala aan negatieve emoties veroorzaken. Deze emoties kunnen variëren van angst en woede tot schuldgevoel en schaamte, en kunnen diepgaande effecten hebben op het dagelijks leven van een persoon. Hieronder noem ik enkele van de meest voorkomende negatieve emoties die vaak vermengd ontstaan als gevolg van PTSV door PTSS en trauma.

- ANGST

Angst is een emotionele reactie op een waargenomen bedreiging. Het kan variëren van lichte bezorgdheid tot intense paniek.

Een voorbeeld hiervan is iemand die een traumatische gebeurtenis heeft meegemaakt, zoals een overval. Hij of zij kan intense angst ervaren wanneer ze zich in een onbewust waargenomen vergelijkbare situatie bevinden, zoals het lopen door een donkere straat.

Angst wordt voornamelijk gereguleerd door de amygdala in de hersenen, die signalen stuurt naar andere delen van de hersenen om bijvoorbeeld een vecht-, bevriezen-, fawn- (behagen/pleasen) of-vluchtreactie te starten.

- WOEDE

Woede is een emotionele reactie op waargenomen onrecht of frustratie.

Bijvoorbeeld, een persoon die mishandeld is, kan intense woede voelen tegenover de dader of zelfs tegenover zichzelf voor het niet kunnen voorkomen van de gebeurtenis.

Woede wordt gereguleerd door de amygdala en de hypothalamus in de hersenen, die betrokken zijn bij emotionele reacties en hormonale regulatie.

- VERDRIET

Verdriet is een emotionele reactie op verlies of teleurstelling.

Bijvoorbeeld iemand die een dierbare heeft verloren door een traumatische gebeurtenis kan langdurig verdriet ervaren, wat kan leiden tot uitgestelde, giftige of toxische rouw.

Je kunt hierover meer lezen in deze twee artikelen: “Hoe je verdriet en trauma na de dood van een kind holistisch kan oplossen” en “PTSS na verlies van je kind: is langer afwachten bij verlengde of getraumatiseerde rouw de oplossing?”.

Verdriet wordt gereguleerd door de amygdala en de prefrontale cortex in de hersenen, die betrokken zijn bij emotionele verwerking en besluitvorming.

- SCHULDGEVOEL

Schuldgevoel is een emotionele reactie op het gevoel dat je iets verkeerd hebt gedaan.

Bijvoorbeeld, een overlevende van een ramp kan zich schuldig voelen omdat hij of zij de ramp wel heeft overleefd terwijl anderen dat niet is gelukt.

Schuldgevoel wordt gereguleerd door de prefrontale cortex in de hersenen, die betrokken is bij morele en ethische besluitvorming. 

- SCHAAMTE

Schaamte is een sociale emotie – een emotionele reactie op het gevoel dat je niet voldoet aan de normen of verwachtingen van jezelf of anderen.

Iemand die seksueel misbruikt is, kan zich bijvoorbeeld schamen voor wat er is gebeurd, zelfs als ze geen enkele schuld hebben aan de gebeurtenis.

Schaamte wordt gereguleerd door de prefrontale cortex en de insula in de hersenen, die betrokken zijn bij zelfbewustzijn en emotionele verwerking.

- ANDERE NEGATIEVE EMOTIES

Naast schaamte kunnen PTSV ook de basis zijn voor andere negatieve emoties, zoals:

• Spijt
• Ongeloof
• Walging
• Onmacht
• Zelfverwijt
• Wanhoop
• Haat
• Boosheid
• Jaloezie
• Geïrriteerdheid
• Hopeloosheid
• Verwarring
• Cynisme
• Hulpeloosheid
• Reddeloosheid
• Radeloosheid
• Onderdanigheid
• Pleasen
• Wankelheid
• Twijfel (over alles)
• Verstikking
• Apathie
• Ontreddering
• Onzekerheid
• Eenzaamheid
• Teruggetrokkenheid
• Neerslachtigheid
• Minderwaardigheid
• Onderdrukking
• Negatief en vervormd lichaamsbeeld
• Gevoel van domheid
• Gevoel van verlegenheid
• ...

Iemand kan bijvoorbeeld geplaagd worden door intense spijtgevoelens wanneer die een verkeerde beslissing heeft genomen tijdens een noodsituatie, wat belangrijk is om op te lossen tijdens het holistische herstelproces.

Een persoon die getuige was van een traumatische gebeurtenis zonder in staat te zijn in te grijpen, kan een diep gevoel van onmacht ervaren.

Iemand die herhaaldelijk traumatische ervaringen heeft meegemaakt, verschillende malen zich heeft overgegeven aan ‘hulp’, kan een gevoel van wanhoop ontwikkelen, waarbij ze het gevoel hebben dat er geen uitweg meer is.

De genoemde emoties worden gereguleerd door verschillende delen van de hersenen, waaronder de amygdala, de prefrontale cortex en de insula, die allemaal betrokken zijn bij emotionele verwerking en zelfbewustzijn.

TOT SLOT

Trauma heeft een diepgaande invloed op verschillende soorten geheugen, zowel impliciet als expliciet.

Het gaat niet om verstandelijker te worden bij het oplossen van PTSV maar het kan wel helpen om een verstandelijk kader te maken over sommige dingen. Zo ook hier wanneer het gaat om de verschillende geheugensystemen en hoe ze door trauma worden beïnvloed. Dit is ook belangrijk voor integraal en holistisch herstel van PTSV als gevolg van PTSS en trauma.

Holistisch herstellen met behulp van het Logosynthese model betekent dat tijdens herstel er samengewerkt wordt met zowel de bewuste als onbewuste aspecten van de aanleidingen/triggers van traumatische herinneringen en emoties.

Door een sterke vertrouwensrelatie (coaching alliantie), deskundigheid, empathie en vooral in Posttraumatische Stressverschijnselen (PTSV) als gevolg van PTSS en trauma gespecialiseerde professionele ondersteuning, kan de vicieuze cirkel van traumatische (stress)reacties doorbroken worden. Op deze manier kan er voor velen voor het eerst een pad naar integraal en holistisch herstel gevonden worden.

Zoals we verder uit het bovenstaande kunnen concluderen, is iemand zich alleen maar bewust van een deel van de traumatische ervaringen die de basis vormen van alle traumatische ervaringen.

In feite betekent dit dat mensen zich bewust zijn van sommige van de traumatische gebeurtenissen die in hun leven hebben plaatsgevonden, maar dat ze nooit echt bewuste herinnering hebben van de totaliteit en de omvang van al hun trauma's.

CONCLUSIE

Het bewust proberen om trauma’s te onderverdelen in de mate van ernst (‘grote(re) en ‘kleine(re)’) heeft dan ook weinig zin. Belangrijker nog, het is psychofysiologisch niet mogelijk en dus niet menselijk, zoals hierboven beschreven.

Uiteindelijk gaat het bij holistisch herstel na het ontstaan van automatische, reflexmatige en vooral oncontroleerbare Posttraumatische Stressverschijnselen (PTSV) als gevolg van PTSS en trauma om het oplossen van de aanleidingen/triggers van de PTSV.

Dit zorgt ervoor dat de eerdere mentale activatie van een trauma, een trigger of een gewenste uitkomst niet meer plaatsvindt. Aanleidingen en triggers opgelost – PTSV en uiteindelijk ook PTSS en trauma’s opgelost.

Dit is met nadruk een 'kennis blog' artikel en ook weer beslist geen artikel om even tussendoor te lezen – informatie geeft inzichten en kan tevens confronterend zijn. Houd hier rekening mee!

Deel dit artikel vooral ook met anderen. Hoe meer mensen herkenning zien in de inhoud van dit artikel, hoe meer mensen erkenning krijgen van hun eigen specifieke situatie en waar ze zijn op hun persoonlijke pad naar herstel van PTSV, PTSS en trauma. 

Wil je meer informatie of wil je je eigen persoonlijke situatie bespreken, vul dan het contactformulier in op de PTSS Voorbij website.

Logosynthese® en vertalingen van deze term zijn geregistreerde handelsmerken

van dr. Willem Lammers, en mogen niet gebruikt worden zonder zijn uitdrukkelijke voorafgaande toestemming.